EVRYTHING AND NOTHING RELATED TO IT
همه چیز و هیچ چیز مربوط به آیتیEVRYTHING AND NOTHING RELATED TO IT
همه چیز و هیچ چیز مربوط به آیتیدانشگاهای مجازی (قسمت دوم)
از ادامه قسمت اول
● ابزارهای‌آموزش از راه دور
آموزش از راه دور از ابزارها و وسایل مختلفی بهره می‌گیرد. این ابزارها در ۴ گروه‌اصلی قرار می‌گیرند:
الف) ابزارهای صوتی
شامل ابزارهای صوتی آموزشی دو طرفه مانند تلفن‌های تعاملی، ویدیو کنفرانس، رادیوموج کوتاه و نیز ابزارهای یک سویه از قبیل نوار صوتی و رادیو.
ب) ابزارهای تصویری
شامل اسلاید، فیلم، نوارهای ویدیویی و کنفرانس‌های ویدیویی.
پ) داده
رایانه‌ها اطلاعات را به صورت الکترونی ارسال و دریافت می‌دارند. به این دلیل واژه‌داده‌ها(۱۸) برای شرح و توصیف طیف وسیعی از ابزارهای آموزشی به کار می‌رود. کاربردهای‌رایانه برای آموزش از راه دور متنوع و شامل موارد زیر است:
۱) آموزش به مدیریت رایانه;(۱۹)
۲) آموزش به کمک رایانه;(۲۰)
۳) آموزش به واسطه رایانه; (۲۱) و
۴) پست الکترونی، دورنگار، کنفرانس‌های رایانه‌ای همزمان و شبکه جهانی وب.
ت) چاپ
عنصر اصلی در برنامه‌های آموزش از راه دور به ویژه در سیستم مبادله و تحویل‌اطلاعات ابزارهای چاپی به شمار می‌آیند.(۲۲)
● عوامل اصلی در فرآیند آموزش از راه دور
در فرآیند آموزش‌های از راه دور، عوامل زیر مشارکت دارند:
۱) دانش‌آموزان و دانشجویان;
صرف نظر از محتوای آموزشی، نقش اساسی و رکن اصلی در فرآیند آموزش رادانش‌آموزان به‌عهده دارند;
۲) مربیان و اساتید;
موفقیت فعالیت آموزشی بستگی زیادی به توانایی، مهارت و دانش مربیان و اساتید آن دارد;
۳) تسهیل کنندگان ارتباطی(۲۳)
پایگاه‌های تسهیل‌کننده، به عنوان پل‌های ارتباطی بین دانش‌آموزان و مربیان هستند. این‌پایگاه‌ها بایستی بین توقعات و انتظارات معلم و نیز نیازهای آموزشی و خدماتی دانش‌آموزان‌هماهنگی و ارتباط ایجاد کنند;
۴) کارکنان پشتیبانی
یکی از ارکان مهم پیشرفت هر برنامه آموزش از راه دور، توسط این گروه تکوین‌می‌یابد. کارکنان پشتیبانی عملیاتی مانند ثبت نام دانش‌آموزان، کپی منابع و توزیع آن‌ها،سفارش کتب درسی، امنیت و حق مؤلف و گزارش‌ها را به عهده دارند.
۵) مدیریت
این گروه، تصمیم گیرندگان، سازندگان و داوران آموزشی محسوب می‌شوند و می‌بایستی بین‌عوامل مطرح شده در بالا، ارتباط صحیح را برقرار سازند. (۲۴)
● دانشگاه‌های مجازی
دانشگاه‌های مجازی یکی از اشکال آموزش‌های از راه دور هستند و اخیرٹ در کشورهای‌مختلف دنیا نقش بسزایی را در امر آموزش جوانان به‌عهده دارند. دانشگاه‌های مجازی مفهوم‌کلاس‌های سنتی درس را نیز تغییر داده‌اند. گر چه بسیاری از فعالیت‌هایی که در کلاس‌های‌مجازی صورت می‌گیرند، مشابه آن‌هایی هستند که در برنامه‌ها و کلاس‌های درس سنتی انجام‌می‌شوند، اما ماهیت و فضایی که این فعالیت‌ها در آن انجام می‌شوند، متفاوت‌اند. درکلاس‌های درس مجازی دانشجویان در دوره‌هایی به صورت کنفرانس‌های رایانه‌ای شرکت‌می‌کنند. این دوره‌ها از طریق اینترنت و شبکه‌های وب جهانی ارائه می‌شوند و ازنرم‌افزارهایی استفاده می‌کنند که امکان برقراری ارتباط را برای دانشجویان فراهم می‌سازند. ورود به دوره‌ها از طریق رایانه شخصی در خانه یا در محیط کاری صورت می‌پذیرد.
● اجزای دانشگاه‌های مجازی
اجزای دانشگاه مجازی عبارت‌اند از:
▪ Information Booth: به دانشجویان در فهم دانشگاه مجازی، خدمات آن، سرفصل‌های‌دروس و مدارج تحصیلی کمک می‌کند.
▪ Teaching Unit: دفاتر و واحدهای آموزشی که واحدهای درسی، سمینارها،آزمایشگاه‌ها، پایان‌نامه‌ها و برنامه امتحانات را ارائه می‌دهند.
▪ Student Office: مسئول خدمات اجرایی و اداری مانند ثبت نام دروس، سمینارها،امتحانات و کارگاه‌ها است.
▪ Library: امکان دسترسی به فهرست‌های اطلاعاتی و کتابخانه‌ای را فراهم می‌کند.
▪ Cafeteria: ارتباطات و اجتماعات دانشجویی را برای دانشجویان دور از دسترس و نیزگفت‌وگو و بحث را برای آن‌ها فراهم می‌آورد.
▪ BlackBoard: دانشجویان را در جریان اخبار قرار می‌دهد.
▪ Research Center: این مرکز به دانشجویان درباره فعالیت‌های تحقیقاتی و انتشارات‌اطلاع می‌دهد و نیز امکان ارتباط بین دانشجویان و محققان را فراهم می‌سازد.
▪ Shop: در این محل اماکن خرید منابع درسی میسر است.(۲۵)
به عنوان نمونه‌ای از این دانشگاه‌ها می‌توان به دانشگاه کنتاکی۲۶ اشاره کرد. این دانشگاه ازسال ۱۹۹۹ کار خود را آغاز کرده است و کلیه دروس دانشگاه به صورت پیوسته ارائه‌می‌گردد. این دانشگاه امکان دسترسی آزاد و بدون محدودیت به اطلاعات و منابع مطالعاتی‌کتابخانه مجازی دانشگاه کنتاکی را برای کلیه ثبت نام کنندگان از طریق اینترنت میسر ساخته‌است.(۲۶) این دانشگاه، علاوه بر تحصیلات تکمیلی، دارای مدرسه متوسط مجازی (۲۷) به همین‌نام است.(۲۸)
● مشکلات آموزش از راه دور
علی‌رغم این‌که آموزش‌های مجازی و از راه دور محاسن فراوانی دارند اما نظام‌های‌آموزشی را دچار مشکلاتی نیز می‌نماید. برخی از این مشکلات عبارت‌اند از:
۱) نیاز مخاطبان به سواد رایانه‌ای،
۲) لزوم وجود استانداردهای خاص برای ارزیابی و برنامه‌های آموزشی،
۳) مسئله صدور و اعتبار گواهی نامه‌ها،
۴) متواری کردن آموزشگران،
۵) آموزش به زبان غیربومی،
۶) مسائل مربوط به حق مؤلف منابع اطلاعاتی،
۷) نیاز به استفاده از ابزارها و تجهیزات خاص(۲۹)
● نتیجه
▪ دانشگاه‌های سنتی ناگزیر به سازگاری با سیر تحولات و تغییرات جدید هستند. هٔ در محیط جدید، نقش مربیان و اساتید عوض خواهد شد. آن‌ها بیش‌تر نقش تسهیل‌گر ومربی (۳۰) یا طراحان آموزشی را ایفا خواهند کرد. لذا تغییر یا طراحی و راه‌اندازی سیستم‌های‌مدیریت آموزشی متناسب امری الزامی است.
▪ شرط اساسی برای استفاده مؤثر از این دانشگاه‌ها، داشتن سواد فن‌آوری اطلاعات‌است. بنابراین، تحول نظام‌های آموزشی در مدارس در زمینه آموزش‌های فن‌آوری‌اطلاعات پیش نیاز تحول نظام‌های دانشگاه است.
▪ امر سنجش و ارزیابی در هر دانشگاه نیازمند یک طرح راهبردی بلندمدت برای‌فن‌آوری اطلاعات است.
▪ نظام‌های آموزشی از راه دور ابزاری برای آموزش مداوم تلقی می‌شوند و این‌آموزش‌ها می‌توانند شامل معلمان و دانشجویان در هر سن، مکان جغرافیایی، موقعیت ووضعیت اجتماعی و سیاسی و با هر گونه نیاز آموزشی باشند. با وجودی که فن‌آوری‌های جدید موجب استقلال و انعطاف بیش‌تر امور آموزشی‌می‌گردد، اما جهت به‌کارگیری این امکانات باید ساختار سازمانی مؤسسات آموزش عالی نیزمتحول گردد.
از طرف دیگر، جهت استفاده از هر سیستم فن‌آوری نوین در امور آموزشی کشور لازم‌است ابتدا شرایط زیر فراهم شوند : ایجاد زیرساخت‌های قوی فن‌آوری، توسعه سرمایه‌گذاری در زمینه فن‌آوری اطلاعات و صنایع مربوط به آن، رعایت مسائل مربوط به قانون حق مؤلف و پی‌گردهای قانونی آن، تدوین استانداردهای آموزشی لازم برای ارزیابی آموزشگران و دانشجویان، تدوین دوره‌های آموزشی مستمر ضمن خدمت برای مسئولان، پرسنل و اساتید. تجهیز نیروی انسانی مناسب برای راه‌اندازی و پشتیبانی سیستم‌های آموزشی ضروری‌است، سرمایه‌گذاری و مشارکت دولت و بخش‌های خصوصی در این زمینه الزامی است، فرهنگ‌سازی مناسب وتغییر نگرش سنتی جامعه در امر آموزش باید صورت پذیرد; و ارتباطات و هماهنگی بیش‌تر در سطح بین الملل جهت اعطای گواهینامه‌های معتبر جهانی‌الزامی است.
